Τετάρτη 16 Ιουνίου 2010

Η φωτεινή απουσία του Μάνου Χατζιδάκι


Η σημερινή αναφορά στο Μάνο Χατζιδάκι, δεν είναι ένα ακόμη αφιέρωμα, με αφορμή το τέλος του βιολογικού του κύκλου, που συνέβη σαν σήμερα πριν από 16 χρόνια.
Η εκ νέου καταφυγή μου στα λόγια του Μάνου Χατζιδάκι – που κατά την προσωπική μου άποψη επέχουν πλέον θέση κοινωνικών και πολιτικών παρακαταθηκών - υπαγορεύτηκε από την αδήριτη ανάγκη του γράφοντος να αμβλύνει την αίσθηση του πολιτιστικού και αισθητικού ελλείμματος , που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια συνεπεία των αγοραίων συμπεριφορών του μεγαλύτερου μέρους του κοινωνικού συνόλου, και που τον βαραίνει, όπως και πολύ κόσμο άλλωστε.
Τα παρακάτω αποσπάσματα είναι από τα “Σχόλιά” του από το Τρίτο Πρόγραμμα του “Ορνιθοκομείου” – όπως αποκαλούσε την ΕΡΤ στο σχόλιό του “ ΤΟ ΟΡΝΙΘΟΚΟΜΕΙΟ ΣΑΝ ΣΧΟΛΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΟΛΙΓΑ ΠΕΡΙ ΜΝΗΜΗΣ” – όπου διετέλεσε διευθυντής του, και όπως αναφέρει στο σχετικό του σχόλιο: «… Ας μου συγχωρεθεί απ’ τη Διεύθυνση το ότι δεν εκτιμώ ιδιαίτερα της πνευματικές ανησυχίες της ΕΡΤ ή τους εκπαιδευτικούς της στόχους. Είναι γνωστό πως χρόνια τώρα προσπαθώ να διαχωρίσω τις ευθύνες του Τρίτου και των συνεργατών μου από το Ραδιομέγαρον που εννοεί να λειτουργεί μεγαλόπρεπα και μεσαιωνικά…»
Τυχαία η επιτυχία του στο Τρίτο; Δεν το νομίζω!

Ο ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ
«Η σύγχρονη ελληνική δημοσιογραφία καθρεφτίζει και προβάλλει, εκτός από τα διεθνή επίκαιρα γεγονότα, και τα εντόπια, ασήμαντα και μη , μ’ ένα ίδιο πάθος, ίδια ένταση, αλλά όχι και ίδια αμεροληψία, έτσι ώστε η ευαισθησία μας να δοκιμάζεται καθημερινώς σε υψηλούς βαθμούς θερμότητος, εκνευρισμού και νοημοσύνης…»

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΤΕΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Ο ΦΟΒΟΣ ΜΗΠΩΣ ΤΟ ΣΥΝΗΘΙΣΟΥΜΕ
«Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά…» «…Κι εγώ με τη σειρά μου δεν φοβάμαι τίποτα περισσότερο, απ’ το μυαλό της κότας. Απ’ το να υποχρεωθώ να συνομιλώ με μια κότα ή μ’ ένα σκύλο, ή τέλος πάντων, μ’ ένα ζώο δυνατό που βρυχάται. Τι να τους πω και πώς να τους το πω; Και μήπως δεν είναι εξευτελισμός, αν επιχειρήσω να μεταφράσω ή να καλύψω τις σκέψεις μου, κάτω από φράσεις απλοϊκές και ηλίθια νοήματα, για να καθησυχάσω τυχόν τη φιλυποψία μιας κότας, που όμως έχει άνωθεν τοποθετηθεί για να μας ελέγχει και να μας καθοδηγεί;…» «…Το τέρας είχε αρχίσει να κυκλοφορεί. Οι οδοκαθαριστές άρχιζαν την παράσταση τους με Σαίξπηρ, Σίλλερ και Αισχύλο, μια και ανήκουν δικαιωματικά στο υπουργείο Πολιτισμού. Χορός από τραβεστί, ψάλλει τα χορικά του Θεοδωράκη και αποσύρεται εις τας μικράς οδούς, χορεύοντας συρτάκι. Τουρίστες Γάλλοι, Άγγλοι κι Ελβετοί παρακολουθούν κι ανατριχιάζουν μπρος σ’ αυτό παραδοσιακό μας μεγαλείο. Και τρέχουνε στις Τράπεζες ν’ αλλάξουνε συνάλλαγμα. Το τέρας γίνεται γελοίο και κυκλοφορεί ανενόχλητο από Ωδείο σε Ωδείο. Η κλασική μας Μουσική γίνεται Μαγειρείο. Κι όλος ο κόσμος απαιτεί επιδόματα ειδικά από το Δημόσιο Ταμείο…»

Η ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΙΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ
«…Ποια είναι η σημερινή Αθήνα, με ρωτούν, η Αθήνα του εβδομήντα εννιά. Μπορείτε να την περιγράψετε; Τους απαντώ: Μια Αθήνα σκεφτική. Με προβλήματα που της χαράζουν το πρόσωπο. Με μια εξαίσια και γοητευτική μόλυνση περιβάλλοντος. Με παγωμένες σχέσεις και πληγωμένη συμπεριφορά. Με τη σφραγίδα του χυδαίου σ’ ό,τι καινούργιο χτίζεται. Δεν γνωρίζω αν σας είναι η εικόνα αυτή ελκυστική, όμως ξέρω καλά πως είναι πιο πραγματική απ’ την παράδοση της. Απ’ τα τρισήμισυ εκατομμύρια που την κατοικούν, τα δυόμισυ είναι εσωτερικοί μετανάστες – τυχοδιώκτες της επαρχιακής Ελλάδας. Προσφέρουν στην πρωτεύουσα βία, αθλιότητα, ανασφάλεια και θλιβερό γούστο. Και οι πόλεις της επαρχίας, απαλλαγμένες απ’ τα δεύτερα στοιχεία τους παίρνουν αναπνοή και γίνονται λίαν κατάλληλες για ιδιωτική ζωή και ανθρώπινη συμπεριφορά. Αλλά κι αυτό ίσαμε να το μυριστούν οι “άθλιοι των Αθηνών”, και ξαναπάνε πίσω στα πάτρια εδάφηγια να καθαρίσει κι άλλη μια φορά η Αθήνα. Η περιπέτεια αυτή γνήσια ελληνική, θυμίζει την “Ελλαδογραφία” του Γκάτσου, χωρίς όμως το επικό στοιχείο του ποιητή…»

ΤΟ ΟΡΝΙΘΟΚΟΜΕΙΟ ΣΑΝ ΣΧΟΛΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΟΛΙΓΑ ΠΕΡΙ ΜΝΗΜΗΣ
«…Επίσης θα πρέπει ν’ αποδεικνύω τ’ αυταπόδεικτα, για να μην τύχει και θιγούνε πρόσωπα, σχήματα ιερά, οργανισμοί δημόσιοι και δημοσίου δικαίου, γραφεία ιδιαιτέρων και υπουργεία. Βλέπετε στις μέρες μας και στον τόπο μας, όλοι διαθέτουν την απαραίτητη ευθιξία για να φωνασκούν διαμαρτυρόμενοι και ν’ απαιτούν την δίωξη των πάντων, όμως κανείς, σχεδόν κανείς δεν έχει εκείνη την ειδική ευαισθησία που χρειάζεται για ν’ απαιτήσει την αλήθεια και την αποσαφήνιση, για να παραιτηθεί, αν είναι ανάγκη…»
Το τραγούδι αυτό του Μάνου Χατζιδάκη, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, το οποίον ερμηνεύει ο Ηλίας Λιούγκος, το επέλεξα, γιατί βρίσκω πως ταιριάζει απόλυτα στην ελληνική πραγματικότητα του σήμερα.

Δεν υπάρχουν σχόλια: